ARAÇ PROJE / TADİLATLAR

Araç Proje Tüm Mevzuat *** ÖNEMLİ ARAÇTA YAPILAN TADİLATLAR 30 GÜN İÇİNDE RUHSATA İŞLETİLMELİDİR.***

Bu çerçevede, daha önce 15+1 ve 16+1 koltuklu araçlar “otobüs” olarak tanımlanırken, 6495 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi gereğince 1/8/2013 tarihten itibaren “Minibüs” olarak değerlendirilecektir. Benzer şekilde; daha önce MARTOY ve AİTM Yönetmeliğine göre, M1 kategorisinde olan ancak 2918 sayılı Kanuna göre “Minibüs” olarak tanımlanan “sürücü dâhil en fazla 9 oturma yeri olan araçlar”, 6495 sayılı Kanun ile MARTOY ve AİTM Yönetmeliğindeki M1 kategorisine uygun hale getirilerek “otomobil” olarak tanımlanmıştır.

Bu kapsamda, Bakanlığımızca 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 29 uncu maddesine dayanılarak 28/11/2008 tarihli ve 27068 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan AİTM Yönetmeliğinin Ek-1’inin 7.1.1 maddesindeki “Minibüsler” tanımının 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunundaki tanımlara uygun olarak tekrar düzenlenmesi amacıyla çalışmalara başlanmıştır.

Özrü sağlık kuruluşları tarafından verilen rapor ile tespit edilen ve özür durumuna göre yapılan tadilat.

Not:Engelliler için verilen sağlık raporlarında 1/1/2016 dan sonra takılacak tertibatın kodlarının yazacağı daha önce APGB dan gelen maille bildirilmiştir.

FREN TEST RAPORU GEREKTİREN TADİLATLAR

Araç üzerinde;
a. Fren sisteminde tadilat yapılması,
b. Şasi uzatma veya kısaltma,
c. Dingil Mesafesi değişimi,
d. Dingil eklenmesi veya çıkarılması,
e. Dingil kaldırma mekanizması eklenmesi,
f. Farklı sayıda hız kademesi olan dişli kutusu takılması, otomatik vites takılması, otomatik vitesten düz vitese dönüşüm, farklı tahvil oranlı diferansiyel takılması
g. Kamyondan çekiciye veya çekiciden kamyona dönüşüm,
h. Çeki kancası eklenmesi,
i. N sınıfı kapalı kasa araçtan M2 veya M3 sınıfı araca dönüşüm tadilatları yapıldıktan sonra Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın Fren Sistemleri için yetkilendirdiği Teknik Servis’ten alınmıĢ Fren Test Raporu gereklidir.

Aracın tescil edilmesine kadar Tadilat Onay Süreci :

1. Müşteri, tadilatın test, proje ve tescil sürecini yönetecek Yetkili Araç Proje Mühendisi ile temasa geçer.
2. Yetkili Araç Proje Mühendisi Teknik Servis* ile temasa geçer .
3. Teknik Servis* test öncesi aracı ve tadilatı inceleyerek , varsa fren sisteminde gerekecek düzeltmeleri müşteriye bildirilir.
4. Fren sistemi uygun duruma getirildikten sonra, Teknik Servis* tarafından testler gerçekleştirilir.
5. Teknik Servis* tarafından yapılan fren testlerinin olumlu sonuçlanması durumunda Fren Test Raporu düzenlenir.
6. Yetkili Araç Proje Mühendisi tadilat projesini hazırlar.
7. Yetkili Araç proje Mühendisi Fren Test Raporu ve Tadilat Projesi ile TSE (Türk Standartları Enstitüsü)’ den aracın tadilat onayını alır.
8. Araç Muayene İstasyonu tadilatı AİTM projesine göre muayene eder .
9. Trafik Tescil Şube Müdürlüğü Tadilatlı Aracı tescil eder.

 FREN SİSTEMİNİ DOĞRUDAN ETKİLEYEN “TANIMLI” TADİLATLAR:
AİTM Ek IV Madde 4.12. Fren Sistemi Tadilatı: “Her türlü fren tadilatının Ek VII madde 1.9‟a uygunluğu yetkili teknik servisler tarafından test edilip raporlandırılacaktır.”
KAMYON ve OTOBÜSLERDE FREN TADİLATLARI (HAVALI FRENE DÖNÜŞÜM) : Tekerlek freni ( Fren Tablası) değişikliği, Fren sistemini hidrolik frenden havalıya değiştirme, Hava kurutucu takma,
OTOMOBİLLERDE FREN TADİLATLARI: Disk frende kaliper değişikliği veya disk büyütme, ABS/ASR/ESP takma veya sökme,
FREN BALATASI DEĞİŞİMİ:Fabrika çıkışı “Orjinal” olmayan veya “E” onayı olmayan fren balatası kullanımı ,
SONRADAN ABS TAKILMASI : ABS güvenlik artırıcı bir sistemdir. ABS’nin doğru çalışması için kuralına göre takılması ve denenmesi gereklidir. Kuralına uygun olmayan ABS montajı; aracı güvenli bir şekilde durdurmak bir yana, kazaya neden olacak kadar tehlikelidir. Bu nedenle sonradan ABS takılması durumunda mutlaka Fren Test Raporu, Proje ve TSE onayı şartları sağlanmalıdır. Türkiye’de 71/320/AT teknik mevzuatının devreye girdiği 30.07.2004 tarihi itibariyle üretilen ve ithal edilen; M2, M3, N2, N3, O3 ve O4 sınıfı ticari araçlarda ABS zorunludur. Bu zorunluluk kapsamındaki araçlardaki ABS sökülemez veya iptal edilemez. Bu kapsam dışında olan M1 ve N1 sınıfı araçlardaki ABS , Teknik Servis Raporu ve TSE onayı ile iptal edilebilir. 30.07.2004 öncesi tescil edilmiş araçlara sonradan ABS takılabilir. Teknik Servis tarafından yapılacak test sonrası rapor verilir. 30.07.2004 öncesi tescil edilmiş ABS’li araçların ABS’si , Teknik Servis raporu ve TSE onayı olmaksızın iptal edilemez veya sökülemez. Araç Muayenesinde; Tehlikeli Madde taşıyan ağır taşıtların ABS’sinin çalışır durumda olduğunun denetimi hayati önemdedir. “MEKANİK” ABS var mı?.....HAYIR!
ASR TAKILMASI VEYA SÖKÜLMESİ: ASR zorunlu değildir. ABS’li bir araca sonradan ASR takılması Teknik Servis raporu ve TSE onayı gerektirir Fabrika çıkışı ASR’li bir aracın ASR’sinin iptali veya sökülmesi Teknik Servis raporu ve TSE onayı gerektirir.

RETARDER TAKILMASI VEYA SÖKÜLMESİ:

 71/320/AT’ye göre Retarder zorunlu değildir. Tip 2a testi kapsamındaki N3 çekici ve M3 otobüsler
Tip Onay testinden geçebilmek için fabrika çıkışı Retarder takmış olabilirler. Bu araçlardaki Retarder sökülemez veya iptal edilemez. Araçlara sonradan Retarder takılabilir. Teknik Servis tarafından yapılacak test sonrası rapor verilir. Kamyondan O4 çeken N3 çekiciye tadil edilecek araçlarda Tip 2a testi gereklidir. 30.07.2004 öncesi tescil edilmiş de olsalar fabrika çıkışı retarderli olan araçların retarderi , Teknik Servis raporu ve TSE onayı olmaksızın iptal edilemez. Araç Muayenesinde; Tehlikeli Madde taşıyan ağır taşıtların Retarderlerinin çalışır durumda olduğunun denetimi hayati önemdedir.
EBS TAKILMASI VEYA SÖKÜLMESİ: EBS zorunlu değildir. ABS’li bir araca sonradan EBS takılması Teknik Servis raporu ve TSE onayı gerektirir. Fabrika çıkışı EBS’li bir aracın EBS’sinin iptali veya sökülmesi ve ABS takılması Teknik Servis raporu ve TSE onayı gerektirir.
ESP TAKILMASI VEYA SÖKÜLMESİ: ESP zorunlu değildir. Bir araca sonradan ESP takılması Teknik Servis Fren Raporu ve TSE onayı gerektirir. Fabrika çıkışı ESP’li bir aracın ESP’sinin iptali veya sökülmesi Teknik Servis raporu ve TSE onayı gerektirir. ESP’li araçlarda şasi uzatması veya kısaltması yapılamaz.

IX) FREN SİSTEMİNİ DOLAYLI ETKİLEYEN “TANIMSIZ” TADİLATLAR:

MOTOR VE AKTARMA ORGANI DEĞİŞİMİ: Aracın hızını arttıracak veya motorun kompresyon frenlemesini değiştirecek tadilat (yeni motor)
MAKASLI ARACA HAVALI SÜSPANSİYON TAKILMASI: Yüke Bağlı Fren Kuvvet Ayarlayıcı Valf (LSV-ALB) işlevini , hava tüketimini, Kompresör kapasitesini ve ABS işlevini etkiler.
SÜSPANSİYON ALÇALTMA VEYA YÜKSELTME : Yüke Bağlı Fren Kuvvet Ayaralayıcı Valf (LSV-ALB) işlevini etkiler
SÜSPANSİYON SERTLEŞTİRME: Yüke Bağlı Fren Kuvvet Ayaralayıcı Valf (LSV-ALB) işlevini etkiler, Bozuk ve Kasisli yollarda ABS’nin işlevini olumsuz etkiler.
OTOMOBİLLERDE LASTİK ÇAPI BÜYÜTME: Fren kuvvertini ve Frenleme Performansını azaltır, Jant ve Lastik değişiminde lastiğin çapı değişmemeli.
CHIP TUNING İLE MOTOR GÜCÜ ARTIRILMASI: Aracın son hızı artacağı için fren sisteminin zorlanması da artacaktır.
AİTM Ek IV Madde 4.3 - DİREKSİYON SİSTEMLERİ TADİLATI : İZ GENİŞLETİCİ PARÇALAR TAKILMASI: (SPACER veya faklı offset’te Jant) Sağ-Sol farklı zeminde (µ-split) frende ve ön lastik patlamasında direksiyon hakimiyetini etkiler.

MÜSAADE EDİLEN TADİLATLAR (AİTM EK IV Madde 4):
                                                                                                Fren Test Raporu Gereken
4.1 - Motor değişikliği veya tadilatı.......................................................................... -
4.2 - Aktarma organları tadilatı ve PTO (Yardımcı güç çıkışı) uygulaması...... +
4.3 - Direksiyon sistemleri tadilatı ......................................................................... -
4.4 - Şasi tadilatı........................................................................................................ +
4.5 - Çeki kancası ilavesi......................................................................................... +
4.6 - Dingil veya Lastik ilavesi ve dingil çıkartılması........................................... +
4.12 - Fren sistemi tadilatı....................................................................................... +
4.14- Özürlüler için araç tadilatı .............................................................................. -
4.15 - Sürücü kursları eğitim araçları tadilatı........................................................ -

Kaynak: frenteknik.com

71/320/AT ve ABS Zorunluluğu Kapsamı

- 71/320/AT Mevzuatının devreye giriş tarihi 30 Temmuz 2004’tür .. (15 Temmuz 2003 tarihli Resmi Gazete Sayı 25169)
- 71/320/AT’ye göre M2, M3, N2, N3, O3 ve O4 sınıfı araçlarda ABS zorunludur.
- “Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce (30 Temmuz 2004) trafiğe çıkmıĢ motorlu araçlara ve römorklarına bu Yönetmelik hükümleri (71/320/AT) uygulanmaz”..( 30 Ocak 2002 tarihli Resmi Gazete Sayı 24656 / Muafiyetler Madde 12 / b)
- Her türlü Fren tadilatının EkVII Madde 1.9’a uygunluğu Yetkili Teknik Servisler tarafından test edilip raporlanacaktır. (AİTM Yönetmeliği 28 Kasım 2008 tarihli Resmi Gazete Sayı 27068)

TSE AİTM YÖNETMELİĞİ MÜSAADE EDİLEN TADİLATLAR UYGULAMA ESASLARI  

ARAÇ TADİLAT PROJELERĐN HAZIRLANMASINDA YARDIMCI OLACAK YAYIN VE YÖNETMELİKLER :

1-Karayolları Trafik Yönetmeliği
2-A.İ.T.M. Yönetmeliği ve değişikliğe uğramış maddeleri ile MARTOY Yönetmeliği ve Yönetmeliğin Uygulama Esasları
3-TS 4930
4-TS 88
5-Makina Mühendisleri Odası Yayını ; Yayın No: 38 –195-248-254-267
6-Araçların Muayene Kontrol ve Karayolu Uygunluk Belgeleri ( Teknik Belge-Araç Tip Onay Belgesi )
7-Araçların Broşürleri / Teknik Belgeleri

Bir aracın motor ve şasi değişikliği dışında  kısmi komplelerinin aynı karakterdeki orijinalleri veya ana üreticinin onayladığı alternatifleri (tip onayı kapsamında bulunan) ile değiştirilmesi tadilat kapsamında değildir. Ancak Karayolları Trafik Kanununun 32 nci maddesi hükümleri saklıdır.

Ekonomik ömrünü doldurması veya başka nedenlerle hurda olduğu saptanmış olan ve trafik kaydı silinmiş bulunan araçlara tadilat yapılamaz ve yeniden tescil edilemez.

Tadilatı yapılacak aracın tadilatla ilgili aksam, teknik ünite veya sistemi “E” ve/veya “e” belgeli ise, belgelerinde o araca uygulanabileceği belirtilmiş ve montaj talimatı varsa,  sadece montajı yapan firma Teknik Sorumlusunun uygunluk beyanı  aranır.

Projeye tabi olmayan tadilatlar; bu Ekin 4 üncü maddesinde yer alan tadilatlar dışında kalan ve tanıtma bildirimlerindeki özellikleri değiştirmeyen  ve araçlarla ilgili  kanun veya yönetmeliklerin sınırları içerisinde kalan  tadilatlar için Ek V/D’ye  göre sınırlı tadilat bildirimi düzenlenir ve Bakanlık veya yetkili kılacağı kuruluşa onaylattırılır. Onaylı nüshalardan biri Araç Muayene İstasyonuna verilir ve aracın trafiğe tescili için Karayolları Trafik Kanununun 32.nci maddesi uygulanır.  

Tadilat sırasında değişen veya ilave edilen kısımlar nedeniyle aracın aksam, sistem ve ayrı teknik üniteleri kapsamında değişiklik yapılması   durumunda, yapılan değişiklik ve bu değişikliğin etkilediği sistemler, bu Yönetmeliğin Ek VII ve diğer ilgili hükümlerini karşılamalıdır.

Yapılan tadilat aşağıda belirtilen tadilatların birden fazlasının kapsamına giriyorsa, her biri ayrı ayrı değerlendirilir.

Teknik Servisler: TSE, İTÜ, YTÜ, TAMTEST, TÜS-SAB ve FRENTEKNİK

Adres:  OFİM 100. Yıl Bulvarı No:99 Kat:2 Ostim/ANKARA ,-Tel: 0 312 592 50 12 -Fax: 0 312 592 50 13